Kripto para dijital şifrelemeler ile desteklenen çeşitli takas işlemlerinde kullanılan sanal para birimidir. Peki, Kripto para tam anlamıyla nedir ve nasıl alınır?
Kripto Para Nedir?
Kripto para en yalın tanımı ile dijital, şifrelemeler ile desteklenen ve çeşitli takas işlemlerinde kullanılabilen sanal bir para birimidir. Fiziksel anlamda somut bir karşılığı bulunmayan kripto paralar, bazı kesimler tarafından geleceğin para birimi olarak nitelendirilmektedir. Kripto paralar hakkında pek fazla bilgi bulunmamasına rağmen, birçok şirket, şahıs ve devlet başkanlarının dikkatini çekerek yönelimlerini arttırmıştır. Bu paralar ile yapılan takas işlemlerinde bir de doğrulama yapmak ve takas işlemlerini en güvenli hali ile gerçekleştirmek adına kurulmuş bir sistem bulunmaktadır. Bu sistemin adı “kriptografi“dir.
Kripto para tanımını basite indirgemek gerekirse, banka kartları ve kredi kartları ile örneklendirilebilir. Bu kartlar vasıtası ile hesaplar arasında aktarılan ve harcanan paralarda bir nevi sanal paradır, çünkü bu eylemler esnasında fiziksel olarak para teması gerçekleşmese de sistem verilerinde değişiklikler yaşanmaktadır. Banka ve kredi kartları ile kripto paralar arasında ki en temel fark, kripto para düzeneğinin merkezileştirilmemiş ve herhangi bir hükümet ya da devlet tarafından yönetilmiyor olmasıdır. Bu durum kripto para sistemini araştıranların kafalarında soru işaretleri oluşmasına sebep olsa da, aslen sistemin daha güvenli olmasında ki en önemli etkendir.
Kriptoloji nedir?
Kriptoloji, kripto para akışları ve takasları esnasında, işlemlerin daha güvenli olması adına kurulmuş sistemin temelini oluşturan şifreleme bilimidir. Kriptoloji ile veriler bağlı oldukları sistemlere göre şifrelenmektedir. Bu sistemde hash fonksiyonları ve benzer algoritmalar kullanılarak transferler gerçekleştirilir.
Kripto paraların ortaya çıkışı
Dijital paraların tarihi esas olarak 90`lı yıllara dayanmaktadır. Bu dönemlerde dijital para birimlerinin oluşturulması adına birçok çalışma yapılmıştır. Bu çalışmalar sonucu ortaya çıkan sistemler her defasında başarısız olmuştur. Bu başarısızlıkların sebebi; sahtekarlık, çok sayıda dolandırıcılık girişimleri, finansal anlamda yaşanan büyük sıkıntı ve kullanan şirketler arasında yaşanan anlaşmazlıklar olarak görülmüştür. Ancak, tüm bu sonuçlar dijital para düşüncesinin önüne geçememiş ve kripto paraların ilk başarılı girişimi olan Bitcoin 2009 yılı başlarında geliştirilmiştir. Kim ya da kimler tarafından geliştirildiği tam olarak bilinmemektedir.
Kripto paralar güvenilir midir?
Günümüzde, ödeme sistemleri ile alakalı yaşanan en yaygın problem, sistemde geçerli paranın iki kez harcanmasıdır. Bu problemin önüne geçilebilmesi adına sistemler bir merkezden kontrol edilmekte ve işlem kaydı tutan bir aracı bulundurulmaktadır. Bu durum her ne kadar sistem aksaklıklarının önüne geçse de tüm sermayenin bir otorite tarafından kontrol edilmesi, güvenlik zafiyetlerine sebep olmakta ve güvenirliği azaltmaktadır.
Merkezi bir otorite tarafından yönetilmeyen ve dağınık bir ağ içinde işlemleri gerçekleştirilen kripto paraların kullanılabilmesi için sistemde bulunan her parçanın onay vermesi gerekmektedir ve böylelikle tüm işlemler herkesçe görülerek çok daha güvenilir bir işlem gerçekleştirilmektedir. Transfer işlemleri gerçekleştirilirken gönderen ve alıcının cüzdan adresleri ve transfer edilecek paranın miktarı gibi bilgiler kullanılmaktadır. Yapılan tüm işlemler göndericiler tarafından doğrulandıktan sonra yalnızca madencilerin yapabileceği onaylama işlemleri gerçekleştirilir. Onaylama işlemleri gerçekleştirildikten sonra geri dönüş imkanı bulunmamaktadır. Madenciler tarafından kriptografik bulmacalar çözülerek yapılan onay işlemleri her ne kadar kripto paraların güvenirliliğini arttırsa da hacklenme ve siber saldırılar gibi büyük riskleri de bünyesinde barındırmaktadır.
Kripto para üretimi ve madenciliği
Kripto paraların üretim aşaması tam anlamıyla kullanıcı temeline dayanmaktadır. Üretim yapılırken, bu para birimleri ve tüm sistemlerinden olduğu gibi dağıtık bir sistem üzerinden işlemler yapılmaktadır. Ancak kripto paraların üretimlerinin belli bir sınırı vardır. Bu nedenle üretime başlandığı andan itibaren, kripto para sayısı arttıkça yenilerini üretmek gittikçe güç bir hal alır ve çözümlenmesi gereken her detay zorlaşır. Kripto paraların üretilmesi işlemleri, sanal madencilik yolu ile olmaktadır. Kripto para üretimi yapan ve dağıtık sistemler üzerinden şifre çözmeye çalışan kişilere bu sebeplerden dolayı madenci denmektedir. Bu madencilik işlemleri gerçek madencilik ile aynı olmasa da yazılımsal ve matematiksel problemler çözmeye dayalı, oldukça meşakkatli işlemlerdir.
Kripto para üretimi yapmak adına, madenci olabilmek için biri ya da birileri tarafından görevlendirilmek gibi prosedürlere gerek duyulmamaktadır. Gerekli olanaklara sahip herkes bu işlemleri yapabilmektedir. Ancak kripto para üretim ve transfer işlemleri her ülkede yasal olmayabilmektedir. Dünya genelinden birçok ülkede henüz yasallık durumu belirsiz iken kimi ülkeler tarafından kullanımı yasaklanmış ya da sınırlamalar getirilmiştir. Tüm bunların yanında, kripto paraların kullanım ve ticaretinin tamamen yasal olduğu ülkelerde bulunmaktadır. Ülkemizde de henüz bu konu ile alakalı bir kısıtlama ya da yasak getirilmemiş ve yasa çıkarılmamıştır. Bu sebeple Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının kripto para kullanmaları ve cüzdanlarında bulundurmaları cezai işlem gerektirecek bir durum olarak görülmemektedir. Aynı şekilde Bitcoin ve kripto para madenciliği içinde genel olarak yasal düzenlemeler bulunmamaktadır. Bu sebeple madencilik işlemleri için yasal olmayan durumlardan söz edilememektedir.
Kripto para kullanıcıları ve bu konuyu derinlemesine araştıran kişilerin akıllarını kurcalayan bir diğer önemli husus ise kripto para kullanılmasının vergiye tabi tutulup tutulmayacağıdır. Bununla ilgili kesin bir yargıya varmak, şuan için pek mümkün görünmese de kişilerin hesaplarına düzenli olarak para giriş çıkışlarının tespiti halinde vergi talep edilmesi olasılık dahilindedir.
Kripto para kullanmak, herhangi bir otorite ya da merkez bankasına bağlı olmaksızın yapılan işlemler olduğu için kullanılan ülkede ki ekonomik durumlardan etkilenmemektedir. Yani ülkelerin kötü ekonomik durumu ve para birimlerinin değer kaybetmesi, kripto para kullanıcılarını bağlayan bir durum oluşturmamaktadır. Aynı zamanda kişilerin hesaplarına, banka ya da hükümet tarafından el konulması ve dondurulması gibi durumlar söz konusu olmamaktadır. Bu yönleri ile kripto paralar kullanıcılarına büyük avantajlar sunan bir para birimi olarak görülmektedir.
Kripto para nasıl alınır?
Kripto para sahibi olabilmenin günümüz şartlarında iki yolu vardır. Bunlardan ilki kriptografik şifrelerin çözümlenmesi ile madencilik yapmaktır. Bir diğer yol, belli platformlar üzerinden kripto para satın almaktır. Kullanıcıların almak istedikleri kripto paraların değerlerinin madencilik yapılabilmesi için istenen şartları değişiklik göstermektedir.
Kripto paraları satın almak ve kullanmak için, kişilerin sanal cüzdan oluşturmaları gerekmektedir. Kripto para takası ve alışverişler bu cüzdan adresleri ile gerçekleştirilmektedir. Yapılan işlemlerin tamamı ağda duyurulduğu ve blockchain zincirine dahil olduğu için aynı kripto para değerinin birden fazla kullanılmasının önüne geçilmiş olur.
Kripto paralarını nakite çevirmek isteyen kullanıcılar, borsalar üzerinden satış işlemleri yaparak kripto para değerlerine karşılık gelen gerçek para tutarlarını EFT ve havale yolları ile alabilirler.
Kripto para borsası nedir?
Günümüzde madencilik işlemleri ile kripto para sahibi olmak oldukça zordur. Bu nedenle gerçek para birimleri ile kripto para satın alma durumu oldukça yaygınlaşmıştır. Bu satın alma işlemlerinin gerçekleştirildiği sitelere “Kripto Para Borsası” denmektedir.
Kullanıcılar gerçek para varlıklarını bu siteler üzerinden istedikleri kripto para birimine çevirebilir, kripto para varlıklarını da başka bir kripto para birimi veya gerçek para birimine çevirebilirler. Kripto para borsaları geleneksel borsaların çalışma prensibi ile benzerlik gösterse de aracı ve yönetici kurumlara ihtiyaç duymazlar. Kripto para birimleri, sanal paralar oldukları için takas ve satın alma işlemleri ancak internet üzerinden yapılabilmektedir. Kripto para borsaları, bölgesel ve global hizmetleri ile ikiye ayrılmaktadır. Bölgesel borsalar, bulundukları ülke vatandaşlarına hizmet verirken, global borsalar da bu tarz bağlayıcı durumlar yoktur. Ancak global borsalar genel olarak gerçek para takası hizmetleri sunmamaktadır. Bu tarz borsalarda tüm işlemler yalnızca kripto paralar ile yapılmaktadır.
